Vooruitkijken

Hij gluurt om het hoekje. Kleine koolzwarte oogjes onder een paars petje kijken om het hoekje van mijn tuinkastje. “Wat gaat er door zijn koppie?” vraag ik me af. De pimpelmees draait zich om en vat post op het randje van een schaaltje, een schaaltje dat tot de rand toe is gevuld met zaadjes en pitten. Ja, nu weet ik waar hij aan denkt: ontbijt! De guitige pimpelmees laat het zich goed smaken, terwijl ik dromerig voor me uit staar en fantaseer over ál die dingen die ik in het nieuwe jaar wil gaan doen. Dromen en fantaseren, daar ben ik erg goed in maar daadwerkelijk vooruitdenken en plannen?! Laat maar, dat antwoord laat zich wel raden! Mijn mijmerende gedachten keren terug bij die pimpelmees… want, als er wezentjes zijn die goed zijn in vooruitkijken, dan zijn het onze vogels wel!

Eigenlijk is het niet eerlijk verdeeld, hij is zo klein en ik zo veel groter en toch… vogels kunnen griezelig goed vooruitkijken en op tijd actie ondernemen. Neem het vertrek naar Afrika in de herfst als voorbeeld. Precies op het juiste moment beginnen zij zich vol te eten om voldoende reserves te hebben voor de reis. Ze vertrekken nooit te laat naar hun overwinteringsgebied, dat ze ook nog eens feilloos weten te vinden. Na de broedtijd laten vogels hun geslachtsorganen slinken waardoor ze kleiner en lichter zijn tijdens de lange trek, ook zo iets wonderlijks en enorm slim. Deze organen hebben toch even geen functie en het scheelt weer in gewicht en eer het voorjaar is, zwellen ze weer naar de nodige afmetingen. Vogels zijn superslim als het gaat om vlechten en bouwen van nesten. En, ze weten duvels goed wanneer een andere vogel op de loer ligt om voorraden te jatten en dit gauw elders te verstoppen. Al deze dingen worden aangestuurd door de hormoonhuishouding en die wordt weer aangestuurd door de piepkleine hersenen in dat piepkleine vogelkoppie. Wonderbaarlijk! Deze cognitieve functies -dus waarneming, herinneren, oriëntatie, vooruitdenken en dat soort dingen- lijken eerder bij grote dieren thuis te horen dan bij zulke heel kleine diertjes. Maar dat is nu juist het bijzondere: vogels hebben qua afmeting kleinere hersenen maar per vierkante centimeter veel meer hersencellen dan zoogdieren. Bijzonder hé, dat verwacht je gewoon niet! Daarbij is er een koppeling van de voorhersenen van vogels met de hersenschors en dat maakt vogels zulke slimme, vindingrijke dieren én goede planners! Van vogels kun je dus letterlijk zeggen: a little guy with a big head!

Vooruitkijken… ik blader door mijn sprankelend lege agenda en hoop dat mijn dromen dit jaar gaan uitkomen. Zou ik toch eens zo’n planningscursus gaan volgen, peins ik. Ik grijns, ik heb er weinig fiducie in dat dit mij zou helpen. Ik kijk weer even naar mijn kleine guitige bezoeker en zie blijdschap, ik zie hoop en ik zie daadkracht bij dit kleine actieve vogeltje. Wat zou hij te zeggen hebben als hij een cursus zou geven?! ‘Hef je gezicht naar de zon, dan draait je hart altijd met de zon mee’. Of deze mooie uitspraak: ‘Geloof is de vogel die het licht voelt wanneer de dageraad nog duister is’. Die pimpelmees, dat is een goede docent… Graag wens ik iedereen een hoopvol nieuw jaar toe en een gezicht dat naar de zon is gericht!