Natuurcolumns: Vlinder-slaapkoppen

Ik storm naar buiten: “Zag je dat, de eerste citroenvlinder?!”Mijn schoonmaak-collega kijkt me ietwat meewarig aan, mijn enthousiasme wordt duidelijk niet gedeeld. Ik kan het haar niet helemaal kwalijk nemen, want waarom is de citroenvlinder zo bijzonder? Is het omdat vlinders zeldzaam zijn geworden? Of omdat de citroenvlinder een wat kritische soort is? Of omdat ze enorme slaapkoppen zijn en het een wonder is dat ze een keertje niet slapen?!

Ik word altijd blij als ik vlinders zie fladderen. Ze zijn zo zorgeloos zoals ze lichtvoetig van bloem naar bloem dartelen. Het doet me denken aan die feel-good uitspraak: ‘keep calm and travel light’. Toch is het niet alleen maar happiness, het vlinderleven zit bomvol gevaren. Op kleuterleeftijd hebben de meesten van ons al geleerd hoe het vlinderleven in elkaar steekt. Eerst een eitje, dat wordt een rupsje-nooit-genoeg, die dan weer een pop moet worden voor de vlinder er daadwerkelijk is. En daar zit nu ook dus net het gevaar. Want een rups is niet alleen een schrokop, maar óók een fijnproever. Staat de smaak van de plant hem niet aan dan sterft hij liever de hongerdood dan dat hij iets eet dat hij niet lust. Gelukkig houden vlinder-moeders daar rekening mee, maar dan moet die bewuste plant wél te vinden zijn! En dan heb je nog het Nederlandse-netheid-gevaar. Wij Nederlanders zijn een proper volkje. Keurig kort en strak gemaaide bermen en nergens rotzooihoekjes. Dit heeft grote gevolgen voor vlinders. Want heeft moeder-vlinder de juiste plant voor haar kinders gevonden, wordt ‘ie afgemaaid voor de eitjes zelfs maar zijn uitgekomen! Zeg nou zelf, dat is toch om moedeloos van te worden? En dan zal ik maar niet beginnen over de tijd dat de rups als een kleurloze mummie ergens aan een takje bungelt, hoe kwetsbaar ben je dan? Sommige soorten verpoppen zich in acht dagen maar de meeste soorten hebben veel meer tijd nodig, maanden en zelfs jaren! Als ik dit zo beschrijf begrijp ik mijn eigen enthousiasme ook weer wat beter, want deze vlinder heeft het dus gered. Alleen zo vroeg in het voorjaar hebben we natuurlijk wel te maken met een ‘kant-en-klaar’ exemplaar. Oftewel, deze vlinder heeft overwinterd en is aan het genieten van de eerste warme dagen van het jaar (wie niet?). Wat trouwens de citroenvlinder wat kritisch maakt is dat er slechts twee struikjes zijn, de Wegedoorn en het Sporkehout, die op de menukaart van de rupsen staan. Tja, dat maakt het lastig…

Daarnaast zijn citroenvlinders ook echte luiwammesen hoor. Ze hebben zich amper laten zien in maart en april en dan vinden ze het wel weer welletjes en gaan in zomerslaap tot juli. Zélfs de vlinders die net uit hun cocon zijn gekropen in mei – waar ze ook niets anders hebben gedaan dan snurken – gaan dan meteen weer slapen! Wat een slaapkoppen!